32:1, 32:2, 32:3, 32:4,5, 32:6, 32:7, 32:8, 32:9, 32:10-12, 32:13-16, 32:17-21, 32:22,23, 32:24,25, 32:26, 32:27,28, 32:29, 32:30, 32:31,32
ఆదికాండము 32:1
యాకోబు తన త్రోవను వెళ్లుచుండగా దేవదూతలు అతనిని ఎదుర్కొనిరి.
ఈ వచనంలో యాకోబు తనపై ఉన్న దేవుని దూతల కాపుదలను ప్రత్యక్షంగా గమనించడం మనం చూస్తాం. ఇలాంటి కాపుదల కేవలం యాకోబుపైనే కాదు, విశ్వాసులందరిపైనా ఉంటుందని లేఖనాలు తెలియచేస్తున్నాయి (కీర్తనల 34:7, హెబ్రీ 1:14).
ఆదికాండము 32:2
యాకోబు వారిని చూచి ఇది దేవుని సేన అని చెప్పి ఆ చోటికి మహనయీము అను పేరు పెట్టెను.
ఈ వచనంలో మార్గమధ్యంలో తనను ఎదుర్కొన్న దూతల సమూహానికి యాకోబు దేవుని సేనయని పేరు పెట్టడం మనం చూస్తాం. పాతనిబంధనలో భక్తులు తమకు ప్రత్యక్షమైన "యెహోవా దూతను" దేవునిగా గుర్తించి విధేయత చూపిన క్రమాన్ని కొందరు అపార్థం చేసుకుంటూ ఆ దూతకూడా ఒక దేవదూతే అయినప్పటికీ భక్తులు ఆ దూతను దేవుడు అనుకుని ఆ విధంగా చేసారని బోధిస్తుంటారు. ఆ అపార్థానికి వ్యతిరేకంగా భక్తులు ప్రత్యక్షతను చూసినప్పుడు అందులో వారికి కనిపిస్తుంది దేవుడా లేక దేవదూతలా అనేది వారికి చాలా స్పష్టంగా తెలుసని ఈ సందర్భం మనకు రుజువు చేస్తుంది. ఎందుకంటే యాకోబు ఇక్కడ తనను ఎదుర్కొన్నవారిని దేవదూతలుగా గుర్తించాడు, అదే యాకోబు బేతేలులోనూ లాబాను ఇంటిదగ్గర స్వప్నంలోనూ తనకు ప్రత్యక్షమైన దేవుని దూతను మాత్రం దేవునిగా గుర్తించాడు (ఆదికాండము 28:11-22, 31:11).
ఆదికాండము 32:3
యాకోబు ఎదోము దేశమున, అనగా శేయీరు దేశముననున్న తన సహోదరుడైన ఏశావునొద్దకు దూతలను తనకు ముందుగా పంపి -
ఈ వచనంలో యాకోబు ఏశావు దగ్గరకు దూతలను పంపి తాను వస్తున్న సమాచారం తెలియచేస్తున్నట్టు మనం చూస్తాం. సిరియా నుండి కనానుకు వెళ్ళేమార్గంలో ఏశావు నివసిస్తున్న ఎదోము తారసపడదు, ఆ ప్రాంతం మృతసముద్రానికి దక్షిణంగా ఉంటుంది. అయినప్పటికీ యాకోబు తన సోదరుడితో సమాధానపడాలనే ఉద్దేశంతోనే తన సమాచారం అతనికి తెలియచేసాడు. ఎందుకంటే యాకోబు గతంలో అతనిపట్ల పొరపాటు చేసాడు కాబట్టి దేవుని విశ్వాసిగా తప్పకుండా అతనితో సమాధానపడాలి, అది ప్రతీవిశ్వాసిపై ఉండే నైతికబాధ్యత (మత్తయి 5:23,24, యాకోబు 5:16).
అదేవిధంగా మోషే ఈ సందర్భాన్ని రాసే సమయానికి ఏశావు నివసిస్తున్న ఆ ప్రాంతం అతని పేరుతో ఎదోముగా పిలవబడుతుంది, కాబట్టి మోషే అదే పేరును ప్రస్తావించి యాకోబు అక్కడికి దూతలను పంపినట్టు తెలియచేస్తున్నాడు. ఇలాంటి బాషాశైలి మోషే రచనలో సాధారణంగా మనకు కనిపిస్తుంటుంది (ఆదికాండము 4:16).
ఆదికాండము 32:4,5
మీరు నా ప్రభువైన ఏశావుతో ఇంతవరకు నేను లాబానునొద్ద నివసించియుంటిని. నాకు పశువులు గాడిదలు మందలు దాసదాసీజనమును కలరు. నీ కటాక్షము నాయందు కలుగునట్లుగా నా ప్రభువునకిది తెలియచేయనంపితినని నీ సేవకుడైన యాకోబు అనెనని చెప్పుడని వారికాజ్ఞాపించెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు తాను ఇంతకాలం ఎక్కడ నివసించాడో, ప్రస్తుతం ఎలా అభివృద్ధి చెందాడో ఏశావుకు తెలియచెయ్యమని తన దాసులకు ఆజ్ఞాపిస్తూ అతనిని నా ప్రభువు అని సంబోధించడం మనం చూస్తాం. వాగ్దానానికి వారసుడైన యాకోబు ఇక్కడ ఎన్నికలేని ఏశావు విషయంలో ఎంతగానో తగ్గించుకుంటున్నాడు. దీనికి కారణం: గతంలో యాకోబు ఏశావు పట్ల ద్రోహానికి పాల్పడ్డాడు కాబట్టి ఆ ద్రోహాన్ని బట్టి తప్పకుండా ఇక్కడ తగ్గించుకుని అతని కటాక్షాన్ని కోరుకోవాలి.
ఇప్పటికే యాకోబు చేసిన ద్రోహానికి దేవుడు అతడిని క్రమశిక్షణ చేసినట్టు గడచిన అధ్యాయాలలో మనం చదివాము. అయినా సరే ఇక్కడ యాకోబు తాను ఎవరి పట్ల పొరపాటు చేసాడో వారి కటాక్షాన్ని కోరుకుంటూ సమాధానపడాలి అనుకుంటున్నాడు. కాబట్టి విశ్వాసులుగా మనం ఎవరిపట్లైనా పొరపాటు చేసినప్పుడు దానివిషయమై దేవుడు క్షమించేస్తాడులే అనుకోకుండా మన బాధ్యతగా వారిని క్షమాపణ కోరుకోవాలి, వారితో సమాధానపడాలి.
ఆదికాండము 32:6
ఆ దూతలు యాకోబునొద్దకు తిరిగివచ్చి మేము నీ సహోదరుడైన ఏశావునొద్దకు వెళ్లితిమి. అతడు నాలుగువందలమందితో నిన్ను ఎదుర్కొన వచ్చుచున్నాడని చెప్పగా-
ఈ వచనంలో యాకోబు దాసులు తిరిగివచ్చి, నీ సహోదరుడు నాలుగు వందలమందితో నీదగ్గరకు వస్తున్నాడని చెప్పడం మనం చూస్తాం. ఈ విధంగా ఏశావు అతనిదగ్గరకు సమూహంతో రావడాన్ని బట్టి అతను యాకోబుకు హానిచేసే ఉద్దేశంతోనే వస్తున్నాడని కొందరు బైబిల్ పండితులు అభిప్రాయపడ్డారు. కానీ తర్వాత సందర్భంలో అతను యాకోబుపట్ల కనపరచిన ప్రేమను బట్టి ఆ అభిప్రాయం సరికాకపోవచ్చు. బహుశా ఏశావు యాకోబుపైన ఉన్న ప్రేమతో అతడిని కలుసుకోవడానికి ఇంతవేగంగా వస్తూ అతనికుండే అనుమానాలను బట్టి అంతమందిని వెంట తెచ్చుకుని ఉంటాడు. లేదా యాకోబుకు తన అభివృద్ధిని చూపించడానికి కూడా అలా చేసుంటాడు.
ఆదికాండము 32:7
యాకోబు మిక్కిలి భయపడి తొందరపడి-
ఈ వచనంలో యాకోబు తన అన్నయైన ఏశావు నాలుగు వందలమందితో తనదగ్గరకు వస్తున్నాడనే సమాచారం తెలుసుకుని, తనకు హానిచేసే ఉద్దేశంతోనే అలా వస్తున్నాడని భయపడుతున్నట్టు మనం చూస్తాం. దేవుడు ఎన్నోసార్లు యాకోబుపై తన కాపుదలను ప్రకటిస్తున్నప్పటికీ తనకు ప్రమాదం సంభవించబోతుందనే అనుమానం కలగగానే యాకోబు భయానికి లోనౌతున్నాడు. ఇలాంటి భయం పితరులైన అబ్రాహాము, ఇస్సాకులలో కూడా మనకు కనిపిస్తుంది. ఇది మానవ బలహీనతను సూచిస్తుంది. కాబట్టి, విశ్వాసులుగా మనం కొన్ని సమయాలలో మానవ బలహీనతను బట్టి భయాలకు లోనైనప్పటికీ దిగులుపడి కృంగిపోకుండా వెంటనే దేవునిపై ఆధారపడాలి. యాకోబు అదేవిధంగా దేవుణ్ణి ఆశ్రయించి ప్రార్థించినట్టు క్రింది వచనాలలో గమనిస్తాం.
ఆదికాండము 32:8
ఏశావు ఒక గుంపు మీదికి వచ్చి దాని హతము చేసినయెడల మిగిలిన గుంపు తప్పించుకొనిపోవుననుకొని, తనతోనున్న జనులను మందలను పశువులను ఒంటెలను రెండు గుంపులుగా విభాగించెను.
ఈ వచనంలో యాకోబు తనకు ప్రమాదం సంభవించబోతుందనే అనుమానం కలిగినప్పుడు వివేకంగా తనదగ్గరున్న దానిని రెండు గుంపులుగా చెయ్యడం మనం చూస్తాం. కాబట్టి మనకు ఏదైనా ప్రమాదం జరుగుతుందని అనిపించినప్పుడు దేవుడే కాపాడతాడులే అనుకోకుండా మన బాధ్యతగా వివేకంగా ప్రవర్తించాలి. ఉదాహరణకు ఒక వ్యక్తి మనపై దాడికి పాల్పడబోతున్నప్పుడు నన్ను దేవుడే కాపాడతాడులే అని అతనికి ఎదురువెళ్ళకూడదు, అక్కడినుండి పారిపోవాలి. ఈవిషయంలో మన ప్రభువే మనకు మాదిరిని చూపించాడు (మత్తయి 2:13, యోహాను 12:37).
ఆదికాండము 32:9
అప్పుడు యాకోబునా తండ్రియైన అబ్రాహాము దేవా, నా తండ్రియైన ఇస్సాకు దేవా, నీ దేశమునకు నీ బంధువులయొద్దకు తిరిగి వెళ్లుము, నీకు మేలు చేసెదనని నాతో చెప్పిన యెహోవా-
ఈ వచనంలో యాకోబు ఏశావు భయాన్ని బట్టి తనకున్న వివేకంతో తనదగ్గరున్న దానిని రెండు భాగాలుగా చెయ్యడంతో ఆగిపోకుండా దేవునికి ప్రార్థన చేస్తున్నట్టు మనం చూస్తాం. కాబట్టి మనకేదైనా అపాయం సంభవించబోతున్నప్పుడు దానిని తప్పించుకోడానికి మొదటిగా మన ప్రయత్నం చెయ్యాలి. అలా అని అంతటితో ఆగిపోకుండా దేవుణ్ణి ఆశ్రయించాలి.
అదేవిధంగా ఈ ప్రార్థనలో యాకోబు అబ్రాహాము ఇస్సాకుల పేర్లను ప్రస్తావించడం ద్వారా వారితో దేవుడు చేసిన నిబంధనను జ్ఞాపకం చేసుకుంటున్నాడు. ఆ నిబంధన ప్రకారం యాకోబు ఆకాశనక్షత్రాలవలే విస్తరిస్తాడు కాబట్టి అతని సంతానం ఏశావు చేతిలో నాశనమయ్యే అవకాశం లేదు. మరి ప్రాముఖ్యంగా అక్కడ యాకోబు నేను నీ మాట ప్రకారంగానే కనానుకు పయనమయ్యానని ఆయనతో చెబుతున్నాడు. ఇక్కడ యాకోబు ఆ దేవుని మాటను బట్టే, ఏశావు తనను ఎదుర్కోడానికి వస్తున్నాడని భయపడినప్పటికీ అక్కడినుంచి వెనక్కు పారిపోకుండా ముందుకే వెళ్ళడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడు. ఇక్కడ యాకోబు తనకు ప్రమాదం సంభవిస్తుందని ఊహించినప్పటికీ దేవుడు తనతో చెప్పినదానిని (నీ తండ్రి ఇంటికి వెళ్ళు) నెరవేర్చడానికి సిద్ధపడుతున్నాడు. కాబట్టే అతను ఆ మార్గంలో తనకు అపాయం సంభవిస్తుందనేసరికి మొదట భయపడినా తర్వాత ధైర్యంగా దేవుణ్ణి ఆశ్రయించి నన్ను కాపాడమని వేడుకుంటున్నాడు.
మనం కూడా ఈలోకంలో దేవుని ఆజ్ఞ ప్రకారం నడుచుకుంటున్నప్పుడు కొన్ని ఇబ్బందికరమైన పరిస్థితులు సంభవించినప్పటికీ ధైర్యంగా ఆయనను ఆశ్రయించి కాపుదలను కోరుకోగలం. ఆయన ఆజ్ఞను ధిక్కరిస్తూ జీవించేవారిలో ఈ ధైర్యం ఉండదు.
1 పేతురు 3:13,14 మీరు మంచి విషయములో ఆసక్తిగలవారైతే మీకు హానిచేయువాడెవడు? మీరొకవేళ నీతి నిమిత్తము శ్రమ పడినను మీరు ధన్యులే. వారి బెదరింపునకు భయపడకుడి కలవరపడకుడి.
ఆదికాండము 32:10-12
నీవు నీ సేవకునికి చేసిన సమస్తమైన ఉపకారములకును సమస్త సత్యమునకును అపాత్రుడను, ఎట్లనగా నా చేతి కఱ్ఱతో మాత్రమే యీ యొర్దాను దాటితిని. ఇప్పుడు నేను రెండు గుంపులైతిని. నా సహోదరుడైన ఏశావు చేతినుండి దయచేసి నన్ను తప్పించుము. అతడు వచ్చి పిల్లలతో తల్లిని, నన్ను చంపునేమో అని అతనికి భయపడుచున్నాను. నీవు నేను నీకు తోడై నిశ్చయముగా మేలు చేయుచు, విస్తారమగుటవలన లెక్కింపలేని సముద్రపు ఇసుకవలె నీ సంతానము విస్తరింపజేయుదునని సెలవిచ్చితివే అనెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు తననూ తన కుటుంబాన్నీ ఏశావు చేతినుండి కాపాడమని దేవుణ్ణి వేడుకుంటూ మరిముఖ్యంగా ఆయన ఇప్పటివరకూ తనకు చేసిన ఉపకారాలకు తాను అపాత్రుడనని ఒప్పుకోవడం మనం చూస్తాం. కానీ ఇదే యాకోబు గతంలో లాబానుతో వాదించినప్పుడు తనకున్నదంతా తన కష్టఫలితమని ధైర్యంగా మాట్లాడాడు. దీనిప్రకారం ఒక నిజవిశ్వాసి మరోమనిషి ముందు తన కష్టం గురించి ధైర్యంగా చెప్పుకోగలడేమో కానీ దేవుని ముందు చెప్పలేడు. ఎందుకంటే అలా కష్టపడే శక్తినీ జ్ఞానాన్ని అనుగ్రహించేది ఆయనే కదా! దేవుడు చేసే చిన్నమేలుకు కూడా మనవుడు పాత్రుడు కాదు. ఈ వాస్తవాన్ని విశ్వాసి ఎల్లప్పుడూ ఆయనముందు ఒప్పుకోవడానికి సిద్ధంగా ఉంటాడు. ఇలాంటి నిజాయితీ తగ్గింపులతో కూడిన ప్రార్థనే కనాను స్త్రీ మరియు సుంకరులు చేసి ప్రభువు చేత ప్రశంసించబడ్డారు (లూకా 18:13,14, మార్కు 7:28).
ఆదికాండము 32:13-16
అతడు అక్కడ ఆ రాత్రి గడిపి తాను సంపాదించినదానిలో తన అన్నయైన ఏశావు కొరకు ఒక కానుకను అనగా రెండువందల మేకలను ఇరువది మేకపోతులను రెండువందల గొఱ్ఱెలను ఇరువది పొట్టేళ్లను ముప్పది పాడి ఒంటెలను వాటి పిల్లలను నలుబది ఆవులను పది ఆబోతులను ఇరువది ఆడుగాడిదలను పది గాడిద పిల్లలను తీసికొని మందమందను వేరు వేరుగా తన దాసుల చేతికప్పగించి మీరు మంద మందకు నడుమ ఎడముంచి నాకంటె ముందుగా సాగిపొండని తన దాసులతో చెప్పెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు దేవునికి ప్రార్థించిన తర్వాత మరలా తన అన్నను సమాధానపరచడానికి ఒక కానుకను అతని కోసం పంపించడం మనం చూస్తాం. ఇక్కడ కూడా యాకోబు కేవలం ప్రార్థన చేసి సరిపెట్టుకోకుండా తన ప్రయత్నం తాను చేస్తూ జ్ఞానయుక్తంగా నడుచుకుంటాడు.
సామెతలు 21: 14 చాటున ఇచ్చిన బహుమానము కోపమును చల్లార్చును ఒడిలోనుంచబడిన కానుక మహాక్రోధమును శాంతిపరచును.
మనం కూడా మనకు ఏదైనా ఇబ్బందికర పరిస్థితి తలెత్తినప్పుడు కేవలం ప్రార్థన చేసి ఆగిపోకుండా ఆ పరిస్థితిని దాటేందుకు మనవంతు ప్రయత్నం చెయ్యాలి ఎందుకంటే అలా చేసే జ్ఞానం కూడా మనకు దేవుడే అనుగ్రహిస్తున్నాడు. కష్టకాలంలో దేవునిపై ఆధారపడకుండా మన సొంత ప్రయత్నాలు చేస్తే తప్పు కానీ దేవునిపై ఆధారపడుతూ ప్రయత్నించడం తప్పుకాదు.
ఉదాహరణకు మనం, ఇశ్రాయేలీయుల చరిత్రను పరిశీలించినప్పుడు వారికి కొన్నిసార్లు శత్రుదేశాల నుండి ఆపద సంభవించినప్పుడు యెహోవాను ఆశ్రయించకుండా ఇతర దేశాలపై ఆధారపడి దేవుని దృష్టికి మరింత అపరాధులైనట్టు మనం చూడగలం (యిర్మియా 2:36, యెషయా 30:2,3, 36:6) నీ మార్గము మార్చుకొనుటకు నీవేల ఇటు అటు తిరుగులాడుచున్నావు? నీవు అష్షూరును ఆధారము చేసికొని సిగ్గుపడినట్లు ఐగుప్తును ఆధారము చేసికొని సిగ్గుపడెదవు. కానీ మనం నెహెమ్యా చరిత్రను పరిశీలిస్తే అతను దేవునిపై ఆధారపడుతూ తన ప్రయత్నం తాను చేసి యెరూషలేము ప్రాకారం కట్టించాడు. కాబట్టి విశ్వాసి నేను పైన జ్ఞాపకం చేసినట్టుగా తన ప్రయత్నాలు తాను చేస్తూ దేవునిపై ఆధారపడాలి.
అదేవిధంగా ఈ సందర్భంలో యాకోబు తన అన్నకు పంపిన కానుక చాలా విలువైనదిగా మనకు కనిపిస్తుంది. తనకున్నదానిలో కానుకగానే అంత పంపిస్తున్నాడంటే అతని దగ్గర ఇంకా ఎంత ఉంటుందో కదా! దీనిని బట్టి దేవుడు యాకోబును ఎంతగా దీవించాడో మనం గ్రహించవచ్చు. యాకోబు ఈవిధంగా తన అన్నకు విలువైన కానుక పంపడంలో మనం గుర్తించవలసిన మరో కోణం ఏంటంటే ఏశావు వచ్చి తనకున్న సమస్తాన్నీ నాశనం చేస్తాడని ఆలోచించిన అతను తనకున్నదానినుండి విలువైన కానుకను అతనికి పంపించి తనకున్న కొంచెం కోల్పోడానికి సిద్ధపడ్డాడు. ఒకవేళ అతను అలా కొంచెం కూడా కోల్పోడానికి ఇష్టపడకుండా వాటిపై ఆశతో ఉంటే అతను వచ్చి మిగిలినదానిని కూడా నాశనం చేసే అవకాశం ఉంది. చాలామంది తమకున్న అత్యాశతో ఈవిధంగానే ఉన్న మొత్తాన్నీ కోల్పోతుంటారు. దీనిని బట్టి, మనం జ్ఞానయుక్తంగా నడుచుకుంటూ కొన్నిసార్లు అవసరమైన చోట మన సొమ్మును ఖర్చు చెయ్యగలగాలి.
ఆదికాండము 32:17-21
మరియు వారిలో మొదటివానితోనా సహోదరుడైన ఏశావు నిన్ను ఎదుర్కొనినీవెవరివాడవు? ఎక్కడికి వెళ్లుచున్నావు? నీ ముందరనున్నవి యెవరివని నిన్ను అడిగినయెడల నీవు ఇవి నీ సేవకుడైన యాకోబువి, ఇది నా ప్రభువైన ఏశావు కొరకు పంపబడిన కానుక. అదిగో అతడు మా వెనుక వచ్చుచున్నాడని చెప్పుమని ఆజ్ఞాపించెను. అట్లతడు నేను ముందుగా పంపుచున్న కానుకవలన అతని సమాధానపరచిన తరువాత నేను అతని ముఖము చూచెదను. అప్పుడతడు ఒకవేళ నన్ను కటాక్షించుననుకొని మీరు ఏశావును చూచినప్పుడు ఆ చొప్పున అతనితో చెప్పవలెననియు మీరు ఇదిగో నీ సేవకుడైన యాకోబు మా వెనుక వచ్చుచున్నాడని చెప్పవలెననియు రెండవవానికిని మూడవవానికిని మందల వెంబడి వెళ్లినవారికందరికిని ఆజ్ఞాపించెను. అతడు కానుకను తనకు ముందుగా పంపించి తాను గుంపులో ఆ రాత్రి నిలిచెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు తాను ఏశావుకు కానుకగా వేరు చేసిన గుంపును మొదటిగా పంపిస్తూ ఆ దాసులు అతనిని ఎదుర్కొని ఎలా మాట్లాడాలో వివరించడం మనం చూస్తాం. ఇక్కడ యాకోబు ఏవిధంగానైనా తన అన్నతో సమాధానపడాలి అనుకుంటున్నాడే తప్ప ప్రతిఘటించాలి అనుకోవడం లేదు. అనుకుంటే యాకోబు అలా చెయ్యగలడు. దీనికి కారణం ఇప్పటికే నేను వివరించినట్టుగా ఏశావు కోపంలో న్యాయం ఉందని అతను గ్రహించాడు. కాబట్టి మనం చేసిన అపరాధం వల్ల మన బంధువులకు కానీ పొరుగువారికి కానీ మనపై కోపం చెలరేగినప్పుడు వారితో సమాధానపడడానికి ప్రయత్నించాలి తప్ప మనకున్న బలంతో పోరుకు దిగకూడదు.
ఆదికాండము 32:22,23
ఆ రాత్రి అతడు లేచి తన యిద్దరు భార్యలను తన యిద్దరు దాసీలను తన పదకొండుమంది పిల్లలను తీసికొని యబ్బోకు రేవు దాటిపోయెను. యాకోబు వారిని తీసికొని ఆ యేరు దాటించి తనకు కలిగినదంతయు పంపివేసెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు యబ్బోకు అని పిలవబడే యోర్దాను నదిలోకి తూర్పు నుండి ప్రవహిస్తున్న వాగును దాటి, తన భార్యలను అక్కడి నుండి పంపివేసినట్టు మనం చూస్తాం.
ఆదికాండము 32:24,25
యాకోబు ఒక్కడు మిగిలిపోయెను. ఒక నరుడు తెల్లవారు వరకు అతనితో పెనుగులాడెను. తాను అతని గెలువకుండుట చూచి తొడగూటి మీద అతనిని కొట్టెను. అప్పుడతడు ఆయనతో పెనుగులాడుటవలన యాకోబు తొడ గూడువసిలెను.
ఈ వచనాలలో ఒక నరుడు యాకోబుతో పెనుగులాటకు దిగినట్టు, యాకోబు అతనితో జరిగిన పోరాటంలో విజయం సాధిస్తున్నట్టు మనం చూస్తాం. ఆ వ్యక్తి గురించి ఇక్కడ నరుడని ప్రస్తావించబడినప్పటికీ అతను నరుడు కాదు దేవుడు. ఆ విషయం క్రింద వచనాలలో యాకోబు మాటల్లోనే మనం స్పష్టంగా గ్రహిస్తాం. అబ్రాహాము ఇంటికి యెహోవా నరుడిగా వచ్చినట్టే ఇక్కడ యాకోబు దగ్గరకు కూడా ఆయన నరుడిగా వచ్చాడు. ఆయన ఆత్మ అయినప్పటికీ తాను అనుకున్నప్పుడు నరుడిగా శరీరం ధరించగలడు, అందుకే ఇక్కడ లేఖనం ఆయన ప్రత్యక్షమైన విధానాన్ని బట్టి ఆయనను నరుడని ప్రస్తావించింది. దీని గురించి రాయబడ్డ మరో సందర్భాన్ని చూడండి.
హొషేయ 12:3-5 తల్లి గర్భమందు యాకోబు తన సహోదరుని మడిమెను పట్టుకొనెను, మగసిరి కలవాడై అతడు దేవునితో పోరాడెను. అతడు దూతతో పోరాడి జయమొందెను, అతడు కన్నీరు విడిచి అతని బతిమాలెను బేతేలులో ఆయన అతనికి ప్రత్యక్షమాయెను, అక్కడ ఆయన మనతో మాటలాడెను.యెహోవా అని, సైన్యములకధిపతియగు యెహోవా అని, ఆయనకు జ్ఞాపకార్థనామము.
దీనిప్రకారం యాకోబుతో పెనుగులాడిన నరుడు పాతనిబంధనలో యెహోవా దూతగా ప్రత్యక్షమౌతున్న యెహోవా దేవుడే (యెహోవాలో రెండవ వ్యక్తి) గతంలో ఇదే యాకోబుకు ఆయన బేతేలులోనూ లాబాను ఇంటిదగ్గరా దేవుని దూతగా ప్రత్యక్షమయ్యాడు. అందుకే లేఖనం ఇక్కడ ఆయనను దూతయని కూడా పేర్కొంటుంది. ఈయన గురించి మరింత వివరంగా ఆధారాలతో తెలుసుకోవడానికి ఈ వ్యాసం చదవండి.
యెహోవా దూత, యేసుక్రీస్తు
అదేవిధంగా కొందరు యాకోబు ఆయనతో పోరాడిన ఈ సందర్భాన్ని చూపిస్తూ యాకోబు దేవుణ్ణే ఓడించాడని చెబుతుంటారు. అయితే సృష్టిలో ఏదీ/ఎవరూ కూడా దేవునితో పోరాడి విజయం పొందలేదు. ఉదాహరణకు మనం చూసిన సందర్భంలోనే ఆయన ఒక దెబ్బతో యాకోబును కుంటివాడిని చేసాడు. అంత శక్తిమంతుడైనవాడు అంత సేపు యాకోబును ఎందుకు గెలవనిచ్చాడంటే ఆయన అలా చెయ్యడం ద్వారా యాకోబును తన శారీరక బలాన్ని బట్టి ధైర్యపరుస్తున్నాడు. ఎందుకంటే ఆ సమయానికి యాకోబు ఏశావు విషయంలో భయంతో ఉన్నాడు కాబట్టి, ఒకవేళ ఏశావు తాను పంపిన కానులను స్వీకరించకుండా తనతో పోరుకు సిద్ధపడినప్పటికీ నువ్వు అతడిని ఓడించగలవని చెప్పేందుకే ఆయన ఇదంతా చేసాడు. ఇక్కడ దేవుని కృప యాకోబుపై ఎంత ఉన్నతమైన స్థాయిలో ఉందో ఆయన తగ్గింపును బట్టి మనం అర్థం చేసుకోవచ్చు.
ఆదికాండము 32:26
ఆయన తెల్లవారుచున్నది గనుక నన్ను పోనిమ్మనగా అతడు నీవు నన్ను ఆశీర్వదించితేనే గాని నిన్ను పోనియ్యననెను.
ఈ వచనంలో యాకోబుతో పోరాడుతున్న ఆ నరుడు నన్ను వెళ్ళనిమ్మని అతడిని అడగడం మనం చూస్తాం. ఆయన వెళ్ళడానికి యాకోబు అనుమతిని తీసుకోవలసిన అవసరం లేదు కానీ యాకోబులో ఉన్న పట్టుదలను తెలియచెయ్యడానికే ఆయన ఈవిధంగా మాట్లాడుతున్నాడు. యాకోబును ఆయన ఎప్పుడైతే ఒక్క దెబ్బతో కుంటివాడిని చేసాడో అప్పుడు అతను తనతో పెనుగులాడుతున్న నరుడు దేవుడని అతను గ్రహించాడు. అందుకే ఇక్కడ నన్ను ఆశీర్వదించమని ఆయనను బ్రతిమిలాడుతున్నాడు.
ఆదికాండము 32:27,28
ఆయన నీ పేరేమని యడుగగా అతడు యాకోబు అని చెప్పెను. అప్పుడు ఆయన నీవు దేవునితోను మనుష్యులతోను పోరాడి గెలిచితివి గనుక ఇక మీదట నీ పేరు ఇశ్రాయేలే గాని యాకోబు అనబడదని చెప్పెను.
ఈ వచనంలో ఆ నరుడు యాకోబును నీపేరు ఏమిటని అడిగి ఆ పేరును అతని నోటి వెంటే చెప్పించడం మనం చూస్తాం. యాకోబు అనే పేరుకు మోసగాడు అని అర్థం, ఇక్కడ ఆయన యాకోబు ఎలాంటివాడో అతని నోటి వెంటే ఒప్పింపచేస్తూ తర్వాత అతని పేరును ఇశ్రాయేలుగా మార్చాడు. ఇశ్రాయేలు అనే పేరుకు ఇక్కడ లేఖనం ఇచ్చే నిర్వచనం ప్రకారం దేవునితోనూ మనుష్యులతోనూ పోరాడినవాడు. ఈరోజు సంఘంలోని విశ్వాసులంతా యాకోబులే (పాపులే) కానీ వారు ఆ సంగతిని దేవుని చేత ఒప్పించబడి నూతన పేరును పొందుకున్నారు (నూతన సృష్టి).
ఆదికాండము 32:29
అప్పుడు యాకోబునీ పేరు దయచేసి తెలుపుమనెను. అందుకాయన నీవు ఎందునిమిత్తము నా పేరు అడిగితివని చెప్పి అక్కడ అతనినాశీర్వదించెను.
ఇక్కడ యాకోబు తిరిగి ఆ నరుడిని నీపేరు ఏంటని అడగడం మనం చూస్తాం. వాస్తవానికి ఆయన పేరు ఇతనికి అనవసరం, ఎందుకంటే ఆ వచ్చిన వ్యక్తి దేవుడని ఆయన చెప్పకపోయినా యాకోబు అర్థం చేసుకుంటాడు. ఇలాంటి సందర్భాన్ని మనం సంసోను తల్లితండ్రుల విషయంలో కూడా చూడగలం (న్యాయాధిపతులు 13:17,18).
ఆదికాండము 32:30
యాకోబు నేను ముఖాముఖిగా దేవుని చూచితిని అయినను నా ప్రాణము దక్కినదని ఆ స్థలమునకు పెనూయేలు అను పేరు పెట్టెను.
ఈ వచనంలో యాకోబు తనతో పెనుగులాడి తనను ఆశీర్వదించిన వ్యక్తి దేవుడని గ్రహించినట్టుగా మనం చూస్తాం. అందుకే అతను ఆ చోటికి పెనూయేలు అనే పేరును పెట్టాడు, ఆ పేరుకు దేవుని ముఖం అని అర్థం.
ఆదికాండము 32:31,32
అతడు పెనూయేలు నుండి సాగిపోయినప్పుడు సూర్యోదయమాయెను. అప్పుడతడు తొడకుంటుచు నడిచెను. అందుచేత ఆయన యాకోబు తొడగూటిమీది తుంటినరము కొట్టినందున నేటివరకు ఇశ్రాయేలీయులు తొడ గూటిమీదనున్న తుంటినరము తినరు.
ఈ వచనాలలో నరుడిగా వచ్చిన దేవుడు కొట్టిన దెబ్బవల్ల యాకోబు కుంటుతూ నడవడం మనం చూస్తాం. ఈ సంఘటనను రాస్తున్న మోషేకాలం వరకూ ఇశ్రాయేలీయులు దానిని జ్ఞాపకం చేసుకుంటూ జంతువులను తినేటప్పుడు వాటి తొడగూటి మీది నరం తినడం మానేసారు. వారు ఆ విధంగా ఆ భాగాన్ని విడిచిపెట్టడం ద్వారా తమ పిల్లలకు ఆ చరిత్రను తెలియచేసి తరతరాలు దానిని మరచిపోకుండా జ్ఞాపకం చేస్తూవచ్చారు. సాధారణ ప్రజలకు రాతలు అంతగా వాడుకగా లేని సమయంలో వారు ఇలాంటివి చెయ్యడం ద్వారా తమ చరిత్రను ముందుతరాల వారికి చేరవేసేవారు.
అదేవిధంగా కొందరు ఈ సందర్భంలో యాకోబును ఆయన తొడమీద కొట్టిన సందర్భాన్ని అపార్థం చేసుకుంటూ అది Euphemism లో భాగంగా రాయబడిందని భావిస్తారు. Euphemism అంటే కొన్ని ఇబ్బందికరమైన పదాలను వాడే సమయంలో ఆ పదాలకు బదులు వేరే పదాలను ఉపయోగించడం. ఉదాహరణకు అబ్రాహాము రిబ్కా విషయంలో ఎలీయెజెరును ప్రమాణం చెయ్యమన్నపుడూ యాకోబు తన కుమారుల చేత ప్రమాణం చేయించుకున్నప్పుడూ వారి చేతిని తమ తొడక్రింద పెట్టమనడం మనం గమనిస్తాం. కానీ వారు ఆ ప్రమాణాన్ని మర్మాంగం క్రింద చేతిని పెట్టి చేస్తారని ప్రాచీన సాంప్రదాయాలను అధ్యయనం చేసినవారు వెల్లడిస్తున్నారు. అయితే గ్రంథకర్తలు ఆ పదానికి బదులు Euphemism అనే పద్ధతిని అనుసరిస్తూ తొడ అనే భాగాన్ని ప్రస్తావించారు (ఆదికాండము 24:9 వ్యాఖ్యానం చూడండి).
దీని ఆధారంగా కొందరు తొడ అని ఉన్న ప్రతీచోటా మర్మాంగం అని అర్థం చేసుకుంటూ యాకోబును ఆయన తొడపై కాకుండా ఆ చోటనే కొట్టాడని భావిస్తుంటారు. అయితే ఈ వివరణతో ఆ సందర్భం ఏమాత్రం ఏకీభవించడం లేదు ఎందుకంటే
1. అక్కడ దేవుడు యాకోబును తొడగూటి "తుంటినరంపై" కొట్టాడని స్పష్టంగా రాయబడింది, అందుకనే ప్రజలు దానికి జ్ఞాపకార్థంగా ఆ నరాన్ని తినడం లేదు.
2. యాకోబు అలా కొట్టబడినందువల్ల "తొడకుంటుచూ" నడిచాడని కూడా రాయబడింది. దీనిప్రకారం ఇక్కడ గ్రంథకర్తలు Euphemism పద్ధతిని అనుసరిస్తూ ఏమీ రాయలేదు, అక్కడ జరిగినదానినే ఖచ్చితంగా రాసారు.
Copyright Notice
ఈ వ్యాసాన్ని/పుస్తకాన్ని వాణిజ్యపరంగా ఉపయోగించాలనుకున్నవారు మా లిఖితపూర్వక అనుమతిని తప్పక తీసుకోవాలి. ఉచిత ప్రచురణ కొరకు మా అనుమతిని తీసుకోనవసరం లేదు.
ఐతే, పూర్తిగానైనా పాక్షికంగానైనా, ఈ వ్యాసాన్ని/పుస్తకాన్ని ప్రచురించేవారు ఈ కిందున్న కాపీరైట్ నోటీసును తప్పక జతచేస్తూ ప్రకటించాలి:
"ఈ వ్యాసం/పుస్తకం, 'హితబోధ కమ్యూనికేషన్స్'వారి
అనుమతి ద్వారా ప్రచురించబడింది ©2024 www.hithabodha.com"
ఇందులో ఉపయోగించిన బైబిలు వచనాలన్నీ బైబిల్ సొసైటీవారు ప్రచురించిన పరిశుద్ధ గ్రంథంలో నుంచి ఉపయోగించబడినవి.
ఆదికాండము అధ్యాయము 32
32:1, 32:2, 32:3, 32:4,5, 32:6, 32:7, 32:8, 32:9, 32:10-12, 32:13-16, 32:17-21, 32:22,23, 32:24,25, 32:26, 32:27,28, 32:29, 32:30, 32:31,32
ఆదికాండము 32:1
యాకోబు తన త్రోవను వెళ్లుచుండగా దేవదూతలు అతనిని ఎదుర్కొనిరి.
ఈ వచనంలో యాకోబు తనపై ఉన్న దేవుని దూతల కాపుదలను ప్రత్యక్షంగా గమనించడం మనం చూస్తాం. ఇలాంటి కాపుదల కేవలం యాకోబుపైనే కాదు, విశ్వాసులందరిపైనా ఉంటుందని లేఖనాలు తెలియచేస్తున్నాయి (కీర్తనల 34:7, హెబ్రీ 1:14).
ఆదికాండము 32:2
యాకోబు వారిని చూచి ఇది దేవుని సేన అని చెప్పి ఆ చోటికి మహనయీము అను పేరు పెట్టెను.
ఈ వచనంలో మార్గమధ్యంలో తనను ఎదుర్కొన్న దూతల సమూహానికి యాకోబు దేవుని సేనయని పేరు పెట్టడం మనం చూస్తాం. పాతనిబంధనలో భక్తులు తమకు ప్రత్యక్షమైన "యెహోవా దూతను" దేవునిగా గుర్తించి విధేయత చూపిన క్రమాన్ని కొందరు అపార్థం చేసుకుంటూ ఆ దూతకూడా ఒక దేవదూతే అయినప్పటికీ భక్తులు ఆ దూతను దేవుడు అనుకుని ఆ విధంగా చేసారని బోధిస్తుంటారు. ఆ అపార్థానికి వ్యతిరేకంగా భక్తులు ప్రత్యక్షతను చూసినప్పుడు అందులో వారికి కనిపిస్తుంది దేవుడా లేక దేవదూతలా అనేది వారికి చాలా స్పష్టంగా తెలుసని ఈ సందర్భం మనకు రుజువు చేస్తుంది. ఎందుకంటే యాకోబు ఇక్కడ తనను ఎదుర్కొన్నవారిని దేవదూతలుగా గుర్తించాడు, అదే యాకోబు బేతేలులోనూ లాబాను ఇంటిదగ్గర స్వప్నంలోనూ తనకు ప్రత్యక్షమైన దేవుని దూతను మాత్రం దేవునిగా గుర్తించాడు (ఆదికాండము 28:11-22, 31:11).
ఆదికాండము 32:3
యాకోబు ఎదోము దేశమున, అనగా శేయీరు దేశముననున్న తన సహోదరుడైన ఏశావునొద్దకు దూతలను తనకు ముందుగా పంపి -
ఈ వచనంలో యాకోబు ఏశావు దగ్గరకు దూతలను పంపి తాను వస్తున్న సమాచారం తెలియచేస్తున్నట్టు మనం చూస్తాం. సిరియా నుండి కనానుకు వెళ్ళేమార్గంలో ఏశావు నివసిస్తున్న ఎదోము తారసపడదు, ఆ ప్రాంతం మృతసముద్రానికి దక్షిణంగా ఉంటుంది. అయినప్పటికీ యాకోబు తన సోదరుడితో సమాధానపడాలనే ఉద్దేశంతోనే తన సమాచారం అతనికి తెలియచేసాడు. ఎందుకంటే యాకోబు గతంలో అతనిపట్ల పొరపాటు చేసాడు కాబట్టి దేవుని విశ్వాసిగా తప్పకుండా అతనితో సమాధానపడాలి, అది ప్రతీవిశ్వాసిపై ఉండే నైతికబాధ్యత (మత్తయి 5:23,24, యాకోబు 5:16).
అదేవిధంగా మోషే ఈ సందర్భాన్ని రాసే సమయానికి ఏశావు నివసిస్తున్న ఆ ప్రాంతం అతని పేరుతో ఎదోముగా పిలవబడుతుంది, కాబట్టి మోషే అదే పేరును ప్రస్తావించి యాకోబు అక్కడికి దూతలను పంపినట్టు తెలియచేస్తున్నాడు. ఇలాంటి బాషాశైలి మోషే రచనలో సాధారణంగా మనకు కనిపిస్తుంటుంది (ఆదికాండము 4:16).
ఆదికాండము 32:4,5
మీరు నా ప్రభువైన ఏశావుతో ఇంతవరకు నేను లాబానునొద్ద నివసించియుంటిని. నాకు పశువులు గాడిదలు మందలు దాసదాసీజనమును కలరు. నీ కటాక్షము నాయందు కలుగునట్లుగా నా ప్రభువునకిది తెలియచేయనంపితినని నీ సేవకుడైన యాకోబు అనెనని చెప్పుడని వారికాజ్ఞాపించెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు తాను ఇంతకాలం ఎక్కడ నివసించాడో, ప్రస్తుతం ఎలా అభివృద్ధి చెందాడో ఏశావుకు తెలియచెయ్యమని తన దాసులకు ఆజ్ఞాపిస్తూ అతనిని నా ప్రభువు అని సంబోధించడం మనం చూస్తాం. వాగ్దానానికి వారసుడైన యాకోబు ఇక్కడ ఎన్నికలేని ఏశావు విషయంలో ఎంతగానో తగ్గించుకుంటున్నాడు. దీనికి కారణం: గతంలో యాకోబు ఏశావు పట్ల ద్రోహానికి పాల్పడ్డాడు కాబట్టి ఆ ద్రోహాన్ని బట్టి తప్పకుండా ఇక్కడ తగ్గించుకుని అతని కటాక్షాన్ని కోరుకోవాలి.
ఇప్పటికే యాకోబు చేసిన ద్రోహానికి దేవుడు అతడిని క్రమశిక్షణ చేసినట్టు గడచిన అధ్యాయాలలో మనం చదివాము. అయినా సరే ఇక్కడ యాకోబు తాను ఎవరి పట్ల పొరపాటు చేసాడో వారి కటాక్షాన్ని కోరుకుంటూ సమాధానపడాలి అనుకుంటున్నాడు. కాబట్టి విశ్వాసులుగా మనం ఎవరిపట్లైనా పొరపాటు చేసినప్పుడు దానివిషయమై దేవుడు క్షమించేస్తాడులే అనుకోకుండా మన బాధ్యతగా వారిని క్షమాపణ కోరుకోవాలి, వారితో సమాధానపడాలి.
ఆదికాండము 32:6
ఆ దూతలు యాకోబునొద్దకు తిరిగివచ్చి మేము నీ సహోదరుడైన ఏశావునొద్దకు వెళ్లితిమి. అతడు నాలుగువందలమందితో నిన్ను ఎదుర్కొన వచ్చుచున్నాడని చెప్పగా-
ఈ వచనంలో యాకోబు దాసులు తిరిగివచ్చి, నీ సహోదరుడు నాలుగు వందలమందితో నీదగ్గరకు వస్తున్నాడని చెప్పడం మనం చూస్తాం. ఈ విధంగా ఏశావు అతనిదగ్గరకు సమూహంతో రావడాన్ని బట్టి అతను యాకోబుకు హానిచేసే ఉద్దేశంతోనే వస్తున్నాడని కొందరు బైబిల్ పండితులు అభిప్రాయపడ్డారు. కానీ తర్వాత సందర్భంలో అతను యాకోబుపట్ల కనపరచిన ప్రేమను బట్టి ఆ అభిప్రాయం సరికాకపోవచ్చు. బహుశా ఏశావు యాకోబుపైన ఉన్న ప్రేమతో అతడిని కలుసుకోవడానికి ఇంతవేగంగా వస్తూ అతనికుండే అనుమానాలను బట్టి అంతమందిని వెంట తెచ్చుకుని ఉంటాడు. లేదా యాకోబుకు తన అభివృద్ధిని చూపించడానికి కూడా అలా చేసుంటాడు.
ఆదికాండము 32:7
యాకోబు మిక్కిలి భయపడి తొందరపడి-
ఈ వచనంలో యాకోబు తన అన్నయైన ఏశావు నాలుగు వందలమందితో తనదగ్గరకు వస్తున్నాడనే సమాచారం తెలుసుకుని, తనకు హానిచేసే ఉద్దేశంతోనే అలా వస్తున్నాడని భయపడుతున్నట్టు మనం చూస్తాం. దేవుడు ఎన్నోసార్లు యాకోబుపై తన కాపుదలను ప్రకటిస్తున్నప్పటికీ తనకు ప్రమాదం సంభవించబోతుందనే అనుమానం కలగగానే యాకోబు భయానికి లోనౌతున్నాడు. ఇలాంటి భయం పితరులైన అబ్రాహాము, ఇస్సాకులలో కూడా మనకు కనిపిస్తుంది. ఇది మానవ బలహీనతను సూచిస్తుంది. కాబట్టి, విశ్వాసులుగా మనం కొన్ని సమయాలలో మానవ బలహీనతను బట్టి భయాలకు లోనైనప్పటికీ దిగులుపడి కృంగిపోకుండా వెంటనే దేవునిపై ఆధారపడాలి. యాకోబు అదేవిధంగా దేవుణ్ణి ఆశ్రయించి ప్రార్థించినట్టు క్రింది వచనాలలో గమనిస్తాం.
ఆదికాండము 32:8
ఏశావు ఒక గుంపు మీదికి వచ్చి దాని హతము చేసినయెడల మిగిలిన గుంపు తప్పించుకొనిపోవుననుకొని, తనతోనున్న జనులను మందలను పశువులను ఒంటెలను రెండు గుంపులుగా విభాగించెను.
ఈ వచనంలో యాకోబు తనకు ప్రమాదం సంభవించబోతుందనే అనుమానం కలిగినప్పుడు వివేకంగా తనదగ్గరున్న దానిని రెండు గుంపులుగా చెయ్యడం మనం చూస్తాం. కాబట్టి మనకు ఏదైనా ప్రమాదం జరుగుతుందని అనిపించినప్పుడు దేవుడే కాపాడతాడులే అనుకోకుండా మన బాధ్యతగా వివేకంగా ప్రవర్తించాలి. ఉదాహరణకు ఒక వ్యక్తి మనపై దాడికి పాల్పడబోతున్నప్పుడు నన్ను దేవుడే కాపాడతాడులే అని అతనికి ఎదురువెళ్ళకూడదు, అక్కడినుండి పారిపోవాలి. ఈవిషయంలో మన ప్రభువే మనకు మాదిరిని చూపించాడు (మత్తయి 2:13, యోహాను 12:37).
ఆదికాండము 32:9
అప్పుడు యాకోబునా తండ్రియైన అబ్రాహాము దేవా, నా తండ్రియైన ఇస్సాకు దేవా, నీ దేశమునకు నీ బంధువులయొద్దకు తిరిగి వెళ్లుము, నీకు మేలు చేసెదనని నాతో చెప్పిన యెహోవా-
ఈ వచనంలో యాకోబు ఏశావు భయాన్ని బట్టి తనకున్న వివేకంతో తనదగ్గరున్న దానిని రెండు భాగాలుగా చెయ్యడంతో ఆగిపోకుండా దేవునికి ప్రార్థన చేస్తున్నట్టు మనం చూస్తాం. కాబట్టి మనకేదైనా అపాయం సంభవించబోతున్నప్పుడు దానిని తప్పించుకోడానికి మొదటిగా మన ప్రయత్నం చెయ్యాలి. అలా అని అంతటితో ఆగిపోకుండా దేవుణ్ణి ఆశ్రయించాలి.
అదేవిధంగా ఈ ప్రార్థనలో యాకోబు అబ్రాహాము ఇస్సాకుల పేర్లను ప్రస్తావించడం ద్వారా వారితో దేవుడు చేసిన నిబంధనను జ్ఞాపకం చేసుకుంటున్నాడు. ఆ నిబంధన ప్రకారం యాకోబు ఆకాశనక్షత్రాలవలే విస్తరిస్తాడు కాబట్టి అతని సంతానం ఏశావు చేతిలో నాశనమయ్యే అవకాశం లేదు. మరి ప్రాముఖ్యంగా అక్కడ యాకోబు నేను నీ మాట ప్రకారంగానే కనానుకు పయనమయ్యానని ఆయనతో చెబుతున్నాడు. ఇక్కడ యాకోబు ఆ దేవుని మాటను బట్టే, ఏశావు తనను ఎదుర్కోడానికి వస్తున్నాడని భయపడినప్పటికీ అక్కడినుంచి వెనక్కు పారిపోకుండా ముందుకే వెళ్ళడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడు. ఇక్కడ యాకోబు తనకు ప్రమాదం సంభవిస్తుందని ఊహించినప్పటికీ దేవుడు తనతో చెప్పినదానిని (నీ తండ్రి ఇంటికి వెళ్ళు) నెరవేర్చడానికి సిద్ధపడుతున్నాడు. కాబట్టే అతను ఆ మార్గంలో తనకు అపాయం సంభవిస్తుందనేసరికి మొదట భయపడినా తర్వాత ధైర్యంగా దేవుణ్ణి ఆశ్రయించి నన్ను కాపాడమని వేడుకుంటున్నాడు.
మనం కూడా ఈలోకంలో దేవుని ఆజ్ఞ ప్రకారం నడుచుకుంటున్నప్పుడు కొన్ని ఇబ్బందికరమైన పరిస్థితులు సంభవించినప్పటికీ ధైర్యంగా ఆయనను ఆశ్రయించి కాపుదలను కోరుకోగలం. ఆయన ఆజ్ఞను ధిక్కరిస్తూ జీవించేవారిలో ఈ ధైర్యం ఉండదు.
1 పేతురు 3:13,14 మీరు మంచి విషయములో ఆసక్తిగలవారైతే మీకు హానిచేయువాడెవడు? మీరొకవేళ నీతి నిమిత్తము శ్రమ పడినను మీరు ధన్యులే. వారి బెదరింపునకు భయపడకుడి కలవరపడకుడి.
ఆదికాండము 32:10-12
నీవు నీ సేవకునికి చేసిన సమస్తమైన ఉపకారములకును సమస్త సత్యమునకును అపాత్రుడను, ఎట్లనగా నా చేతి కఱ్ఱతో మాత్రమే యీ యొర్దాను దాటితిని. ఇప్పుడు నేను రెండు గుంపులైతిని. నా సహోదరుడైన ఏశావు చేతినుండి దయచేసి నన్ను తప్పించుము. అతడు వచ్చి పిల్లలతో తల్లిని, నన్ను చంపునేమో అని అతనికి భయపడుచున్నాను. నీవు నేను నీకు తోడై నిశ్చయముగా మేలు చేయుచు, విస్తారమగుటవలన లెక్కింపలేని సముద్రపు ఇసుకవలె నీ సంతానము విస్తరింపజేయుదునని సెలవిచ్చితివే అనెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు తననూ తన కుటుంబాన్నీ ఏశావు చేతినుండి కాపాడమని దేవుణ్ణి వేడుకుంటూ మరిముఖ్యంగా ఆయన ఇప్పటివరకూ తనకు చేసిన ఉపకారాలకు తాను అపాత్రుడనని ఒప్పుకోవడం మనం చూస్తాం. కానీ ఇదే యాకోబు గతంలో లాబానుతో వాదించినప్పుడు తనకున్నదంతా తన కష్టఫలితమని ధైర్యంగా మాట్లాడాడు. దీనిప్రకారం ఒక నిజవిశ్వాసి మరోమనిషి ముందు తన కష్టం గురించి ధైర్యంగా చెప్పుకోగలడేమో కానీ దేవుని ముందు చెప్పలేడు. ఎందుకంటే అలా కష్టపడే శక్తినీ జ్ఞానాన్ని అనుగ్రహించేది ఆయనే కదా! దేవుడు చేసే చిన్నమేలుకు కూడా మనవుడు పాత్రుడు కాదు. ఈ వాస్తవాన్ని విశ్వాసి ఎల్లప్పుడూ ఆయనముందు ఒప్పుకోవడానికి సిద్ధంగా ఉంటాడు. ఇలాంటి నిజాయితీ తగ్గింపులతో కూడిన ప్రార్థనే కనాను స్త్రీ మరియు సుంకరులు చేసి ప్రభువు చేత ప్రశంసించబడ్డారు (లూకా 18:13,14, మార్కు 7:28).
ఆదికాండము 32:13-16
అతడు అక్కడ ఆ రాత్రి గడిపి తాను సంపాదించినదానిలో తన అన్నయైన ఏశావు కొరకు ఒక కానుకను అనగా రెండువందల మేకలను ఇరువది మేకపోతులను రెండువందల గొఱ్ఱెలను ఇరువది పొట్టేళ్లను ముప్పది పాడి ఒంటెలను వాటి పిల్లలను నలుబది ఆవులను పది ఆబోతులను ఇరువది ఆడుగాడిదలను పది గాడిద పిల్లలను తీసికొని మందమందను వేరు వేరుగా తన దాసుల చేతికప్పగించి మీరు మంద మందకు నడుమ ఎడముంచి నాకంటె ముందుగా సాగిపొండని తన దాసులతో చెప్పెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు దేవునికి ప్రార్థించిన తర్వాత మరలా తన అన్నను సమాధానపరచడానికి ఒక కానుకను అతని కోసం పంపించడం మనం చూస్తాం. ఇక్కడ కూడా యాకోబు కేవలం ప్రార్థన చేసి సరిపెట్టుకోకుండా తన ప్రయత్నం తాను చేస్తూ జ్ఞానయుక్తంగా నడుచుకుంటాడు.
సామెతలు 21: 14 చాటున ఇచ్చిన బహుమానము కోపమును చల్లార్చును ఒడిలోనుంచబడిన కానుక మహాక్రోధమును శాంతిపరచును.
మనం కూడా మనకు ఏదైనా ఇబ్బందికర పరిస్థితి తలెత్తినప్పుడు కేవలం ప్రార్థన చేసి ఆగిపోకుండా ఆ పరిస్థితిని దాటేందుకు మనవంతు ప్రయత్నం చెయ్యాలి ఎందుకంటే అలా చేసే జ్ఞానం కూడా మనకు దేవుడే అనుగ్రహిస్తున్నాడు. కష్టకాలంలో దేవునిపై ఆధారపడకుండా మన సొంత ప్రయత్నాలు చేస్తే తప్పు కానీ దేవునిపై ఆధారపడుతూ ప్రయత్నించడం తప్పుకాదు.
ఉదాహరణకు మనం, ఇశ్రాయేలీయుల చరిత్రను పరిశీలించినప్పుడు వారికి కొన్నిసార్లు శత్రుదేశాల నుండి ఆపద సంభవించినప్పుడు యెహోవాను ఆశ్రయించకుండా ఇతర దేశాలపై ఆధారపడి దేవుని దృష్టికి మరింత అపరాధులైనట్టు మనం చూడగలం (యిర్మియా 2:36, యెషయా 30:2,3, 36:6) నీ మార్గము మార్చుకొనుటకు నీవేల ఇటు అటు తిరుగులాడుచున్నావు? నీవు అష్షూరును ఆధారము చేసికొని సిగ్గుపడినట్లు ఐగుప్తును ఆధారము చేసికొని సిగ్గుపడెదవు. కానీ మనం నెహెమ్యా చరిత్రను పరిశీలిస్తే అతను దేవునిపై ఆధారపడుతూ తన ప్రయత్నం తాను చేసి యెరూషలేము ప్రాకారం కట్టించాడు. కాబట్టి విశ్వాసి నేను పైన జ్ఞాపకం చేసినట్టుగా తన ప్రయత్నాలు తాను చేస్తూ దేవునిపై ఆధారపడాలి.
అదేవిధంగా ఈ సందర్భంలో యాకోబు తన అన్నకు పంపిన కానుక చాలా విలువైనదిగా మనకు కనిపిస్తుంది. తనకున్నదానిలో కానుకగానే అంత పంపిస్తున్నాడంటే అతని దగ్గర ఇంకా ఎంత ఉంటుందో కదా! దీనిని బట్టి దేవుడు యాకోబును ఎంతగా దీవించాడో మనం గ్రహించవచ్చు. యాకోబు ఈవిధంగా తన అన్నకు విలువైన కానుక పంపడంలో మనం గుర్తించవలసిన మరో కోణం ఏంటంటే ఏశావు వచ్చి తనకున్న సమస్తాన్నీ నాశనం చేస్తాడని ఆలోచించిన అతను తనకున్నదానినుండి విలువైన కానుకను అతనికి పంపించి తనకున్న కొంచెం కోల్పోడానికి సిద్ధపడ్డాడు. ఒకవేళ అతను అలా కొంచెం కూడా కోల్పోడానికి ఇష్టపడకుండా వాటిపై ఆశతో ఉంటే అతను వచ్చి మిగిలినదానిని కూడా నాశనం చేసే అవకాశం ఉంది. చాలామంది తమకున్న అత్యాశతో ఈవిధంగానే ఉన్న మొత్తాన్నీ కోల్పోతుంటారు. దీనిని బట్టి, మనం జ్ఞానయుక్తంగా నడుచుకుంటూ కొన్నిసార్లు అవసరమైన చోట మన సొమ్మును ఖర్చు చెయ్యగలగాలి.
ఆదికాండము 32:17-21
మరియు వారిలో మొదటివానితోనా సహోదరుడైన ఏశావు నిన్ను ఎదుర్కొనినీవెవరివాడవు? ఎక్కడికి వెళ్లుచున్నావు? నీ ముందరనున్నవి యెవరివని నిన్ను అడిగినయెడల నీవు ఇవి నీ సేవకుడైన యాకోబువి, ఇది నా ప్రభువైన ఏశావు కొరకు పంపబడిన కానుక. అదిగో అతడు మా వెనుక వచ్చుచున్నాడని చెప్పుమని ఆజ్ఞాపించెను. అట్లతడు నేను ముందుగా పంపుచున్న కానుకవలన అతని సమాధానపరచిన తరువాత నేను అతని ముఖము చూచెదను. అప్పుడతడు ఒకవేళ నన్ను కటాక్షించుననుకొని మీరు ఏశావును చూచినప్పుడు ఆ చొప్పున అతనితో చెప్పవలెననియు మీరు ఇదిగో నీ సేవకుడైన యాకోబు మా వెనుక వచ్చుచున్నాడని చెప్పవలెననియు రెండవవానికిని మూడవవానికిని మందల వెంబడి వెళ్లినవారికందరికిని ఆజ్ఞాపించెను. అతడు కానుకను తనకు ముందుగా పంపించి తాను గుంపులో ఆ రాత్రి నిలిచెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు తాను ఏశావుకు కానుకగా వేరు చేసిన గుంపును మొదటిగా పంపిస్తూ ఆ దాసులు అతనిని ఎదుర్కొని ఎలా మాట్లాడాలో వివరించడం మనం చూస్తాం. ఇక్కడ యాకోబు ఏవిధంగానైనా తన అన్నతో సమాధానపడాలి అనుకుంటున్నాడే తప్ప ప్రతిఘటించాలి అనుకోవడం లేదు. అనుకుంటే యాకోబు అలా చెయ్యగలడు. దీనికి కారణం ఇప్పటికే నేను వివరించినట్టుగా ఏశావు కోపంలో న్యాయం ఉందని అతను గ్రహించాడు. కాబట్టి మనం చేసిన అపరాధం వల్ల మన బంధువులకు కానీ పొరుగువారికి కానీ మనపై కోపం చెలరేగినప్పుడు వారితో సమాధానపడడానికి ప్రయత్నించాలి తప్ప మనకున్న బలంతో పోరుకు దిగకూడదు.
ఆదికాండము 32:22,23
ఆ రాత్రి అతడు లేచి తన యిద్దరు భార్యలను తన యిద్దరు దాసీలను తన పదకొండుమంది పిల్లలను తీసికొని యబ్బోకు రేవు దాటిపోయెను. యాకోబు వారిని తీసికొని ఆ యేరు దాటించి తనకు కలిగినదంతయు పంపివేసెను.
ఈ వచనాలలో యాకోబు యబ్బోకు అని పిలవబడే యోర్దాను నదిలోకి తూర్పు నుండి ప్రవహిస్తున్న వాగును దాటి, తన భార్యలను అక్కడి నుండి పంపివేసినట్టు మనం చూస్తాం.
ఆదికాండము 32:24,25
యాకోబు ఒక్కడు మిగిలిపోయెను. ఒక నరుడు తెల్లవారు వరకు అతనితో పెనుగులాడెను. తాను అతని గెలువకుండుట చూచి తొడగూటి మీద అతనిని కొట్టెను. అప్పుడతడు ఆయనతో పెనుగులాడుటవలన యాకోబు తొడ గూడువసిలెను.
ఈ వచనాలలో ఒక నరుడు యాకోబుతో పెనుగులాటకు దిగినట్టు, యాకోబు అతనితో జరిగిన పోరాటంలో విజయం సాధిస్తున్నట్టు మనం చూస్తాం. ఆ వ్యక్తి గురించి ఇక్కడ నరుడని ప్రస్తావించబడినప్పటికీ అతను నరుడు కాదు దేవుడు. ఆ విషయం క్రింద వచనాలలో యాకోబు మాటల్లోనే మనం స్పష్టంగా గ్రహిస్తాం. అబ్రాహాము ఇంటికి యెహోవా నరుడిగా వచ్చినట్టే ఇక్కడ యాకోబు దగ్గరకు కూడా ఆయన నరుడిగా వచ్చాడు. ఆయన ఆత్మ అయినప్పటికీ తాను అనుకున్నప్పుడు నరుడిగా శరీరం ధరించగలడు, అందుకే ఇక్కడ లేఖనం ఆయన ప్రత్యక్షమైన విధానాన్ని బట్టి ఆయనను నరుడని ప్రస్తావించింది. దీని గురించి రాయబడ్డ మరో సందర్భాన్ని చూడండి.
హొషేయ 12:3-5 తల్లి గర్భమందు యాకోబు తన సహోదరుని మడిమెను పట్టుకొనెను, మగసిరి కలవాడై అతడు దేవునితో పోరాడెను. అతడు దూతతో పోరాడి జయమొందెను, అతడు కన్నీరు విడిచి అతని బతిమాలెను బేతేలులో ఆయన అతనికి ప్రత్యక్షమాయెను, అక్కడ ఆయన మనతో మాటలాడెను.యెహోవా అని, సైన్యములకధిపతియగు యెహోవా అని, ఆయనకు జ్ఞాపకార్థనామము.
దీనిప్రకారం యాకోబుతో పెనుగులాడిన నరుడు పాతనిబంధనలో యెహోవా దూతగా ప్రత్యక్షమౌతున్న యెహోవా దేవుడే (యెహోవాలో రెండవ వ్యక్తి) గతంలో ఇదే యాకోబుకు ఆయన బేతేలులోనూ లాబాను ఇంటిదగ్గరా దేవుని దూతగా ప్రత్యక్షమయ్యాడు. అందుకే లేఖనం ఇక్కడ ఆయనను దూతయని కూడా పేర్కొంటుంది. ఈయన గురించి మరింత వివరంగా ఆధారాలతో తెలుసుకోవడానికి ఈ వ్యాసం చదవండి.
యెహోవా దూత, యేసుక్రీస్తు
అదేవిధంగా కొందరు యాకోబు ఆయనతో పోరాడిన ఈ సందర్భాన్ని చూపిస్తూ యాకోబు దేవుణ్ణే ఓడించాడని చెబుతుంటారు. అయితే సృష్టిలో ఏదీ/ఎవరూ కూడా దేవునితో పోరాడి విజయం పొందలేదు. ఉదాహరణకు మనం చూసిన సందర్భంలోనే ఆయన ఒక దెబ్బతో యాకోబును కుంటివాడిని చేసాడు. అంత శక్తిమంతుడైనవాడు అంత సేపు యాకోబును ఎందుకు గెలవనిచ్చాడంటే ఆయన అలా చెయ్యడం ద్వారా యాకోబును తన శారీరక బలాన్ని బట్టి ధైర్యపరుస్తున్నాడు. ఎందుకంటే ఆ సమయానికి యాకోబు ఏశావు విషయంలో భయంతో ఉన్నాడు కాబట్టి, ఒకవేళ ఏశావు తాను పంపిన కానులను స్వీకరించకుండా తనతో పోరుకు సిద్ధపడినప్పటికీ నువ్వు అతడిని ఓడించగలవని చెప్పేందుకే ఆయన ఇదంతా చేసాడు. ఇక్కడ దేవుని కృప యాకోబుపై ఎంత ఉన్నతమైన స్థాయిలో ఉందో ఆయన తగ్గింపును బట్టి మనం అర్థం చేసుకోవచ్చు.
ఆదికాండము 32:26
ఆయన తెల్లవారుచున్నది గనుక నన్ను పోనిమ్మనగా అతడు నీవు నన్ను ఆశీర్వదించితేనే గాని నిన్ను పోనియ్యననెను.
ఈ వచనంలో యాకోబుతో పోరాడుతున్న ఆ నరుడు నన్ను వెళ్ళనిమ్మని అతడిని అడగడం మనం చూస్తాం. ఆయన వెళ్ళడానికి యాకోబు అనుమతిని తీసుకోవలసిన అవసరం లేదు కానీ యాకోబులో ఉన్న పట్టుదలను తెలియచెయ్యడానికే ఆయన ఈవిధంగా మాట్లాడుతున్నాడు. యాకోబును ఆయన ఎప్పుడైతే ఒక్క దెబ్బతో కుంటివాడిని చేసాడో అప్పుడు అతను తనతో పెనుగులాడుతున్న నరుడు దేవుడని అతను గ్రహించాడు. అందుకే ఇక్కడ నన్ను ఆశీర్వదించమని ఆయనను బ్రతిమిలాడుతున్నాడు.
ఆదికాండము 32:27,28
ఆయన నీ పేరేమని యడుగగా అతడు యాకోబు అని చెప్పెను. అప్పుడు ఆయన నీవు దేవునితోను మనుష్యులతోను పోరాడి గెలిచితివి గనుక ఇక మీదట నీ పేరు ఇశ్రాయేలే గాని యాకోబు అనబడదని చెప్పెను.
ఈ వచనంలో ఆ నరుడు యాకోబును నీపేరు ఏమిటని అడిగి ఆ పేరును అతని నోటి వెంటే చెప్పించడం మనం చూస్తాం. యాకోబు అనే పేరుకు మోసగాడు అని అర్థం, ఇక్కడ ఆయన యాకోబు ఎలాంటివాడో అతని నోటి వెంటే ఒప్పింపచేస్తూ తర్వాత అతని పేరును ఇశ్రాయేలుగా మార్చాడు. ఇశ్రాయేలు అనే పేరుకు ఇక్కడ లేఖనం ఇచ్చే నిర్వచనం ప్రకారం దేవునితోనూ మనుష్యులతోనూ పోరాడినవాడు. ఈరోజు సంఘంలోని విశ్వాసులంతా యాకోబులే (పాపులే) కానీ వారు ఆ సంగతిని దేవుని చేత ఒప్పించబడి నూతన పేరును పొందుకున్నారు (నూతన సృష్టి).
ఆదికాండము 32:29
అప్పుడు యాకోబునీ పేరు దయచేసి తెలుపుమనెను. అందుకాయన నీవు ఎందునిమిత్తము నా పేరు అడిగితివని చెప్పి అక్కడ అతనినాశీర్వదించెను.
ఇక్కడ యాకోబు తిరిగి ఆ నరుడిని నీపేరు ఏంటని అడగడం మనం చూస్తాం. వాస్తవానికి ఆయన పేరు ఇతనికి అనవసరం, ఎందుకంటే ఆ వచ్చిన వ్యక్తి దేవుడని ఆయన చెప్పకపోయినా యాకోబు అర్థం చేసుకుంటాడు. ఇలాంటి సందర్భాన్ని మనం సంసోను తల్లితండ్రుల విషయంలో కూడా చూడగలం (న్యాయాధిపతులు 13:17,18).
ఆదికాండము 32:30
యాకోబు నేను ముఖాముఖిగా దేవుని చూచితిని అయినను నా ప్రాణము దక్కినదని ఆ స్థలమునకు పెనూయేలు అను పేరు పెట్టెను.
ఈ వచనంలో యాకోబు తనతో పెనుగులాడి తనను ఆశీర్వదించిన వ్యక్తి దేవుడని గ్రహించినట్టుగా మనం చూస్తాం. అందుకే అతను ఆ చోటికి పెనూయేలు అనే పేరును పెట్టాడు, ఆ పేరుకు దేవుని ముఖం అని అర్థం.
ఆదికాండము 32:31,32
అతడు పెనూయేలు నుండి సాగిపోయినప్పుడు సూర్యోదయమాయెను. అప్పుడతడు తొడకుంటుచు నడిచెను. అందుచేత ఆయన యాకోబు తొడగూటిమీది తుంటినరము కొట్టినందున నేటివరకు ఇశ్రాయేలీయులు తొడ గూటిమీదనున్న తుంటినరము తినరు.
ఈ వచనాలలో నరుడిగా వచ్చిన దేవుడు కొట్టిన దెబ్బవల్ల యాకోబు కుంటుతూ నడవడం మనం చూస్తాం. ఈ సంఘటనను రాస్తున్న మోషేకాలం వరకూ ఇశ్రాయేలీయులు దానిని జ్ఞాపకం చేసుకుంటూ జంతువులను తినేటప్పుడు వాటి తొడగూటి మీది నరం తినడం మానేసారు. వారు ఆ విధంగా ఆ భాగాన్ని విడిచిపెట్టడం ద్వారా తమ పిల్లలకు ఆ చరిత్రను తెలియచేసి తరతరాలు దానిని మరచిపోకుండా జ్ఞాపకం చేస్తూవచ్చారు. సాధారణ ప్రజలకు రాతలు అంతగా వాడుకగా లేని సమయంలో వారు ఇలాంటివి చెయ్యడం ద్వారా తమ చరిత్రను ముందుతరాల వారికి చేరవేసేవారు.
అదేవిధంగా కొందరు ఈ సందర్భంలో యాకోబును ఆయన తొడమీద కొట్టిన సందర్భాన్ని అపార్థం చేసుకుంటూ అది Euphemism లో భాగంగా రాయబడిందని భావిస్తారు. Euphemism అంటే కొన్ని ఇబ్బందికరమైన పదాలను వాడే సమయంలో ఆ పదాలకు బదులు వేరే పదాలను ఉపయోగించడం. ఉదాహరణకు అబ్రాహాము రిబ్కా విషయంలో ఎలీయెజెరును ప్రమాణం చెయ్యమన్నపుడూ యాకోబు తన కుమారుల చేత ప్రమాణం చేయించుకున్నప్పుడూ వారి చేతిని తమ తొడక్రింద పెట్టమనడం మనం గమనిస్తాం. కానీ వారు ఆ ప్రమాణాన్ని మర్మాంగం క్రింద చేతిని పెట్టి చేస్తారని ప్రాచీన సాంప్రదాయాలను అధ్యయనం చేసినవారు వెల్లడిస్తున్నారు. అయితే గ్రంథకర్తలు ఆ పదానికి బదులు Euphemism అనే పద్ధతిని అనుసరిస్తూ తొడ అనే భాగాన్ని ప్రస్తావించారు (ఆదికాండము 24:9 వ్యాఖ్యానం చూడండి).
దీని ఆధారంగా కొందరు తొడ అని ఉన్న ప్రతీచోటా మర్మాంగం అని అర్థం చేసుకుంటూ యాకోబును ఆయన తొడపై కాకుండా ఆ చోటనే కొట్టాడని భావిస్తుంటారు. అయితే ఈ వివరణతో ఆ సందర్భం ఏమాత్రం ఏకీభవించడం లేదు ఎందుకంటే
1. అక్కడ దేవుడు యాకోబును తొడగూటి "తుంటినరంపై" కొట్టాడని స్పష్టంగా రాయబడింది, అందుకనే ప్రజలు దానికి జ్ఞాపకార్థంగా ఆ నరాన్ని తినడం లేదు.
2. యాకోబు అలా కొట్టబడినందువల్ల "తొడకుంటుచూ" నడిచాడని కూడా రాయబడింది. దీనిప్రకారం ఇక్కడ గ్రంథకర్తలు Euphemism పద్ధతిని అనుసరిస్తూ ఏమీ రాయలేదు, అక్కడ జరిగినదానినే ఖచ్చితంగా రాసారు.
Copyright Notice
"ఈ వ్యాసం/పుస్తకం, 'హితబోధ కమ్యూనికేషన్స్'వారి అనుమతి ద్వారా ప్రచురించబడింది ©2024 www.hithabodha.com"
ఇందులో ఉపయోగించిన బైబిలు వచనాలన్నీ బైబిల్ సొసైటీవారు ప్రచురించిన పరిశుద్ధ గ్రంథంలో నుంచి ఉపయోగించబడినవి.
Add comment